Dalak Büyümesi Nedir? Dalak Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Trafik kazaları gibi travmatik durumlarda en çok etkilenen organlardan olan ve karın içi kanamaya sebep olan katı yapıdaki (solid) organdır. Dalağın boy uzunluğu 15 cm’yi geçmesi veya ağırlığının 500 gramı aşması durumunda dalak büyümesi (splenomegali) olarak kabul edilmektedir. Dalak, karın boşluğunda sol üst arka köşede, kaburgaların altında, 8 ile 11. kaburga kemikleriyle örtülmüş olan, normal bir yetişkinde 100-150 gram ağırlığında diyaframın altında yer alan ve yumruk büyüklüğünde bir organdır. Dalak diyaframa, kalın bağırsağa, mideye, pankreasa ve sol böbreğe uzanan bağ dokularla yerinde asılı durur. Dalağın ana görevlerinden biri kanın süzülmesini sağlamak, bozulmaya uğramış veya ömrünü tamamlamış kan hücrelerini ayıklamaktır. Dalak vücuttaki tüm kanı her 20 dakikada bir süzer. Yazımızda sizlere Dalak Ameliyatı nasıl yapılır? Dalak Büyümesi nedir? gibi sorularınıza yanıt aradık buyurun yazımıza geçelim.
- Dalak Ameliyatı(splenektomi) Nedir?
- Dalak büyümesi nedir? Neden kaynaklı olarak meydana gelir?
- Dalak büyümesinin en belirgin belirtileri nelerdir?
- Dalak büyümesi neden olur?
- Dalak Ameliyatı öncesi hazırlıklar nasıl yapılır?
- Dalak hastalıklarında cerrahi tedavi nasıl olur?
- Laparoskopik dalak ameliyatı kaç kesi ile yapılır?
- Dalak ameliyatından sonra ne zaman normal hayatıma dönebilirim?
Dalak Ameliyatı(splenektomi) Nedir?
Bazı dalak hastalıklarında (miyeloproliferatif hastalıklar, idiyopatik trombositopenik prupura-İTP, hemolitik anemi, lenfoma, izole metastatik dalak tümörleri, dalakta yerleşen hidatik kist, vb) dalağın tamamen çıkartılması gerekebilir, bu cerrahi işlem splenektomi olarak adlandırılır. Splenektomi, açık cerrahi yöntem (laparotomi) ile yapılabileceği gibi laparoskopik cerrahi yöntemler (tek/çoklu kesiden laparoskopi) ile de yapılabilir. Uygun vakalar için günümüzde altın standart yöntem laparoskopik splenektomidir. Genel anestezi altında yapılan ve ortalama 60 dakika (30-90 dakika) süren bu ameliyat sonrasında hastalar, genellikle 5-6 saat içinde sıvı gıda, ertesi sabah normal gıda almaya başlarlar ve klinik seyre göre 1-2 gün içinde eve gönderilirler.
Dalak büyümesi nedir? Neden kaynaklı olarak meydana gelir?
Dalak büyümesi genellikle rutin muayene sırasında keşfedilen ve bazen semptomlara neden olmadan gözlenen bir durumdur. Dalak büyümesinin ne olduğunu ve sonuçlarını daha iyi anlamak için öncelikle vücuttaki görevlerinden bahsetmek gerekir.
Dalağınız, karnınızın sol tarafındaki midenizin yanında, göğüs kafesinizin altında bulunur. Yapı olarak yumuşak ve süngerimsi bir organdır. Dalağın başlıca görevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Eski, hasar görmüş kan hücrelerini filtreler ve yok eder.
• Beyaz kan hücreleri (lenfositler) üretir. Hastalığa neden olan organizmalara karşı ilk savunma hattı olarak görev yaparak enfeksiyonu önler.
• Kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan kırmızı kan hücrelerini ve trombositleri depolar.
Dalak büyümesi, bu hayati fonksiyonların her birini etkiler. Dalağınız büyüdükçe, anormal kırmızı kan hücrelerinin yanı sıra normal olanlar da filtrelenir ve kan dolaşımındaki sağlıklı hücre sayısı azalır. Aynı zamanda çok fazla trombosit hapsedilmiş olur. Aşırı kırmızı kan hücreleri ve trombositler sonunda dalağı tıkayabilir ve normal çalışmasını etkileyebilir. Dalak büyümesi sonucunda kan akışı yetersiz kalabilir ve bu durum organın bazı bölümlerine zarar verebilir
Dalak büyümesinin en belirgin belirtileri nelerdir?
Dalak büyümesi belirtilerinde bazı durumlarda aşağıdaki belirtiler görülebilir.
• Mide üzerine baskı yapmasından dolayı yemek yemeden ya da az yemek yedikten sonra şişkinlik hissetmek ya da kolay doymak
• Kolay kanama
• Sol üst karın bölgesinde sol omuza yayılabilen ağrı hissi
• Anemi (kansızlık)
• Yorgunluk
• Sık görülen enfeksiyonlar
Bu gibi çeşitli belirtilere rastladıysanız bizimle iletişime geçebilir ve tedavi yöntemlerimizden faydalanabilirsiniz.
Dalak büyümesi neden olur?
Dalak büyümesine etken olabilecek durumları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.
Çeşitli hemolitik anemi tipleri (kırmızı kan hücrelerinin erken tahrip olması ile karakterize bir durum)
Lösemi ve miyeloproliferatif neoplazmalar gibi kan kanserleri ve Hodgkin hastalığı gibi lenfomalar
Mononükleoz gibi viral enfeksiyonlar
Frengi veya kalbin iç zarının enfeksiyonu gibi bakteriyel enfeksiyonlar (endokardit)
Sıtma gibi parazit enfeksiyonları
Gaucher hastalığı ve Niemann-Pick hastalığı gibi metabolik bozukluklar
Dalak veya karaciğerdeki damarlar üzerindeki basınç veya bu damarlara kan pıhtısı gitmesi
Siroz ve karaciğeri etkileyen diğer hastalıklar
Dalak Ameliyatı öncesi hazırlıklar nasıl yapılır?
Tanı için gerekli tetkikleri önceden yapılmış hastalar, ameliyat sabahı 4-6 saatlik açlık sonrası hastaneye yatırılır. Anestezi muayenesi ve tetkikleri yapılarak ameliyata hazırlanır.
• Önceden bilinen bazı hastalıkların varlığında, ilgili branş doktorlarının muayenelerinin yinelenmesi, böylece mevcut sorunlarla ilgili tanı ve tedavinin güncellenmesi sağlanır (örn: kalp hastalığı veya hipertansiyonu olan hastalardan kardiyoloji muayenesi istenmesi).
• Hematolojik nedenlerle splenektomi planlanan ve olan olgularda (örn: İTP hastalığı), trombosit sayısını ameliyat öncesinde yükseltmek amacıyla steroid ve/veya immünoglobulin (İVİG) uygulanır, gerekirse trombosit süspansiyonu verilebilir.
Dalak hastalıklarında cerrahi tedavi nasıl olur?
Dalağın bir kısmının alındığı cerrahi türüne parsiyel splenektomi denilmektedir. Dalağın tamamının alındığı cerrahiye ise total splenektomi ismi verilmektedir. İki cerrahi türü de açık ya da laparoskopik olarak yapılabilmektedir. Dalak bazı travmalara bağlı olarak ikiye bölünebilir, parçalanabilir, damarları yırtılabilir. Bu durumlarda hasta acil ameliyaa alınmalıdır. Eski dönemlerde en ufak bir dalak yaralanması olduğunda dalağın tamamı direkt olarak alınırdı. Ancak günümüzde hemodinamiyi bozmayan (tansiyon ve nabızın normal değerlerde tutulabildiği) dalak yaralanmaları takip edilmekte zorunlu olmadıkça dalak alınmamaktadır. Total splenektomide dalak, kalın bağırsak, mide, diyafram kası ve pankreastan ayırılıp bir torbaya alınmaktadır. Eğer tümör gibi durum varsa dalak parçalanmadan çıkarılmalıdır. Laparoskopik ameliyatlarda kullanılan kamera sistemi yüksek çözünürlük sağlamaktadır ve cerrahi işlemi kolaylaştırmakla birlikte hastanın iyileşme sürecini hızlandırarak, komplikasyonları azaltmaktadır. Dalakta kistik bir lezyon varsa, kısmi olarak dalak dokusundan kistin çıkarılması sağlanır. Burda da da dalağın tamamı alınmaz. Bu ameliyatlar dalak dokusunu korumak ve dalağın alınmasının oluşturacağı sorunları ortadan kaldırmayı sağlar. Dalak ameliyatı ciddi uzmanlık ve deneyim gerektirir çünkü dalak birçok organ ile yakın komşuluk içerisinde olan ve çok kanlanan bir organdır. Bu nedenle dalak cerrahisi, genel cerrahi uzmanları tarafından uygulanmalıdır.
Laparoskopik dalak ameliyatı kaç kesi ile yapılır?
Dalak Ameliyatı kaç kesi ile yapılır? Laparoskopik girişim 2’si 5 mm ve 1’i 10 mm boyunda olmak üzere toplam 3 kesi ile yapılır. Bazı durumlarda ek trokar girişi gerektiğinde 4. port da yerleştirilebilir (5, 10 ya da 12 mm boyunda ek kesi yapılarak). Tek kesi ile ameliyat (SILS; single incision laparoscopic surgery) olacak hastaların durumları değerlendirilir, aday hasta bu ameliyata uygun ise laparoskopik ameliyat göbek düzeyinde 35 mm boyunda tek kesi ile yapılabilir. SILS’te teleskop ve diğer cerrahi aletler bu kesiye yerleştirilen özel bir aparattan karın içerisine geçirilerek ameliyat yapılır.
Dalak ameliyatından sonra ne zaman normal hayatıma dönebilirim?
Açık yöntemle yapılan Dalak Ameliyatı sonrası ise iyileşme ve normal yaşantıya dönüş süresi nispeten daha uzundur. Yara bölgesinde ağrıyı tetiklediği için günlük olağan faaliyetlere geçmek günler alabilir. Ancak, yarada sorunsuz iyileşme olsa dahi, ağır fiziksel aktivitelerden 3-6 ay süre ile uzak durulmalıdır.
Laparoskopik ameliyatlardan sonra hafif fiziksel aktiviteler yürüyüş, merdiven çıkma gibi birinci haftanın sonunda yapılabilir. Ancak, birinci ayın sonuna dek ağır fiziksel aktivitilerden mekik çekme, ağırlık kaldırma gibi aktivitelerden uzak durmak gerekir.